Cień miłości: Historia Danuty i jej syna

– Dlaczego nie potrafię go pokochać? – zapytała Danuta, patrząc na mnie z oczami pełnymi łez. Siedzieliśmy w jej kuchni, a za oknem szarzał listopadowy wieczór. W powietrzu unosił się zapach herbaty z malinami, ale atmosfera była ciężka, niemal duszna od niewypowiedzianych słów.

Nie wiedziałem, co odpowiedzieć. Danuta była moją przyjaciółką od lat, ale nigdy wcześniej nie widziałem jej tak rozbitej. Zawsze wydawała się silna, nawet wtedy, gdy opowiadała o swoim trudnym dzieciństwie w małej wsi pod Lublinem. Była najmłodszą z pięciu córek. Jej matka, pani Zofia, była kobietą twardą, surową, a ojciec – milczącym cieniem, który pojawiał się tylko na chwilę, by zniknąć w pracy lub pod sklepem.

– Wiesz, Jakub, ja nigdy nie czułam się kochana przez matkę – zaczęła cicho, bawiąc się łyżeczką. – Dla niej byłam tylko kolejną gębą do wykarmienia. Zawsze powtarzała, że dzieci to obowiązek, nie radość. Najstarsza siostra, Teresa, musiała się mną zajmować, bo mama była zmęczona, a ojciec… – urwała, wzruszając ramionami. – On był, ale jakby go nie było.

Widziałem, jak Danuta walczy ze sobą, by nie rozpłakać się na dobre. Przez chwilę w kuchni panowała cisza, którą przerywało tylko tykanie starego zegara na ścianie.

– Kiedy urodził się mój syn, Michał, myślałam, że wszystko będzie inaczej – mówiła dalej. – Że dam mu to, czego sama nie dostałam. Ale… – jej głos zadrżał – …nie potrafię. Każdego dnia czuję się, jakbym grała rolę matki. Przewijam go, karmię, czytam bajki, ale w środku jestem pusta. Patrzę na niego i widzę… siebie. Ma te same oczy, co ja. I to mnie przeraża.

Zastanawiałem się, czy powinienem coś powiedzieć, czy po prostu słuchać. Danuta była typem osoby, która rzadko mówiła o swoich uczuciach. Tym razem jednak słowa płynęły z niej jak rwąca rzeka.

– Czasem myślę, że jestem złą matką. Że powinnam go oddać komuś, kto go pokocha. Ale przecież to mój syn! – wykrzyknęła nagle, a jej głos odbił się echem od ścian. – Boję się, że zrobię mu krzywdę. Że przez moje chłodne serce on też będzie nieszczęśliwy.

Przypomniałem sobie, jak kiedyś opowiadała o swojej matce. Pani Zofia nigdy nie przytulała córek, nie mówiła im, że je kocha. Wszystko było podporządkowane pracy i przetrwaniu. Danuta dorastała w cieniu tej surowości, ucząc się, że uczucia są słabością.

– Pamiętam, jak miałam siedem lat i zachorowałam na anginę – powiedziała cicho. – Leżałam w łóżku z gorączką, a mama tylko rzuciła mi termometr i powiedziała: „Nie udawaj, jutro trzeba iść do szkoły”. Nawet nie sprawdziła, czy mam wysoką temperaturę. Wtedy obiecałam sobie, że nigdy nie będę taka jak ona. A teraz… – spojrzała na mnie z rozpaczą – …boję się, że jestem jeszcze gorsza.

Wiedziałem, że Danuta kocha swojego syna na swój sposób. Ale jej miłość była jakby zamrożona, uwięziona pod warstwą lęku i dawnych ran. Michał miał cztery lata i był pogodnym dzieckiem, choć czasem patrzył na matkę z niepokojem, jakby wyczuwał jej dystans.

– Ostatnio Michał zapytał mnie: „Mamo, dlaczego mnie nie przytulasz tak często jak mama Kuby przytula Olę?” – głos Danuty załamał się. – Nie wiedziałam, co odpowiedzieć. Powiedziałam mu, że jestem zmęczona. Ale prawda jest taka, że boję się bliskości. Boję się, że jeśli go przytulę, to poczuję ten ból, który noszę w sobie od lat.

Zrobiło mi się jej żal. Chciałem ją pocieszyć, ale wiedziałem, że żadne słowa nie uleczą ran z dzieciństwa. Mogłem tylko być obok.

– Danuta, to nie twoja wina – powiedziałem cicho. – To, co przeżyłaś, zostawiło ślad. Ale możesz spróbować to zmienić. Może warto porozmawiać z kimś… z psychologiem?

Pokręciła głową.

– Próbowałam. Raz poszłam do poradni. Psycholog powiedziała mi, żebym zaczęła od małych kroków. Żebym codziennie mówiła Michałowi coś miłego. Ale to takie trudne… Czuję się wtedy sztucznie. Jakbym udawała kogoś, kim nie jestem.

Zamilkliśmy na chwilę. W kuchni zrobiło się jeszcze ciszej. Danuta wpatrywała się w swoje dłonie, jakby szukała w nich odpowiedzi.

– Czasem myślę, że lepiej byłoby, gdyby mnie nie było – wyszeptała nagle. – Że Michał zasługuje na lepszą matkę. Taką, która go pokocha bezwarunkowo.

Poczułem narastający gniew na jej matkę, na cały ten system wychowania, który zabija w ludziach czułość. Ile jeszcze dzieci musi dorastać bez miłości, żebyśmy zrozumieli, jak ważne są proste gesty?

– Danuta, Michał cię potrzebuje. Nawet jeśli nie czujesz tej miłości tak, jakbyś chciała, on widzi twoje starania. Może to wystarczy na początek?

Spojrzała na mnie z nadzieją i strachem jednocześnie.

– Myślisz, że kiedyś będę potrafiła go pokochać naprawdę?

Nie odpowiedziałem od razu. Widziałem w jej oczach tęsknotę za czymś, czego nigdy nie dostała. Wiedziałem, że droga do uzdrowienia będzie długa i trudna. Ale wierzyłem, że jest możliwa.

Dziś, kiedy wracam myślami do tej rozmowy, zastanawiam się: ile z nas nosi w sobie takie niewidzialne rany? Ile matek i ojców boi się przyznać do swoich słabości? Czy naprawdę jesteśmy skazani na powielanie błędów naszych rodziców? A może wystarczy jeden krok, jedna rozmowa, by przerwać ten łańcuch?

Czasem myślę o Danucie i jej synu. I pytam sam siebie: czy miłość można wypracować? Czy można nauczyć się kochać? Może Wy znacie odpowiedź.